Opinie en inzicht

De coronatijd is voor veel mensen stressvol. Hierdoor kunnen mensen meer en vaker last hebben van psychische klachten, waaronder somberheid, angsten en spanningen.

Een op de twee Nederlanders krijgt ooit te maken met een psychische aandoening of ontwikkelt klachten in die richting. Toch praten we er niet gemakkelijk over.

Ook in de gemeenschap wordt met meer gemak gesproken over iemand met een medische aandoening, dan over iemand die het mentaal zwaar heeft. Dit terwijl het hebben van nare gevoelens, gedachten of andere interne ervaringen universeel zijn en bij ons mens-zijn horen. Ze hoeven niet weg of genegeerd te worden. In tegendeel, door ze ruimte te geven, in plaats van ze te onderdrukken of ertegen te vechten, verliezen ze vaak aan kracht en worden ze hanteerbaarder. Daarom is erover praten ook zo waardevol.

Floortje Scheepers, hoogleraar innovatie in de GGZ, zegt hierover: ‘We zijn in feite allemaal psychisch kwetsbaar. Eigenlijk zouden we psychische kwetsbaarheid als iets normaals mogen gaan zien. Als je het moeilijk hebt, faal je niet. Het hoort bij het leven.’

Oprecht vragen hoe het met iemand gaat, durven doorvragen en luisteren zonder oordeel, kan al heel bevrijdend werken. Dit is overigens iets anders dan het op willen lossen voor de ander. Als je ervan uitgaat dat negatieve emoties of andere moeilijke ervaringen net zoveel ‘recht van bestaan’ hebben als positieve, hoeft er ook niets te worden opgelost. In die zin vraagt het van de luisteraar een vorm van ‘verdragen’ als het met de ander niet goed gaat. Door het te willen wegpoetsen of oplossen, geef je eigenlijk aan dat wat de ander ervaart niet oké is.

‘En als je bang bent de verkeerde vraag te stellen, kun je je ook afvragen: ‘waarom moet ik altijd de juiste vraag stellen? ‘Je kunt ook je eigen kwetsbaarheid laten zien door te delen dat je niet precies weet wat je moet doen. Neem hiervoor de tijd en toon geduld. En wil je er voor iemand zijn, maar even niet praten? Gewoon naast iemand zitten kan ook al helpen. Als je de connectie maar aangaat’, aldus Floortje Scheepers.

De Rijksoverheid is hierover een mooie campagne gestart, met als titel: Hey, het is oké. Het is de moeite waard om eens op de bijbehorende website te kijken. Zo staan er gesprekstips, fabels en feiten en kun je meer lezen over psychische aandoeningen en persoonlijke verhalen: https://www.heyhetisoke.nl.

Het mooie is dat wanneer we het gesprek aangaan over wat we moeilijk vinden en waar we mee worstelen, dit de ander vaak uitnodigt hetzelfde te doen. Dit draagt bij aan het gevoel ‘niet de enige’ te zijn’ en deze ‘common humanity’ is op zichzelf al heilzaam.

Evelyne van der Want
GZ-psycholoog