Tekst Lessons and Carols 2023

Op 9 december genoten zo'n 600 mensen van de sfeervolle Lessons and Carols-concerten in de Sint-Joriskerk in Amersfoort. Prachtige kerstkoorklassiekers (carols) werden er afgewisseld met eigentijdse interpretaties van het kerstverhaal (lessons).

Benieuwd naar de lessons en carols die ten gehore werden gebracht? Je vindt ze hieronder.

Carol: Once in David’s royal city

Carol: Nativity carol

Lesson: Al eeuwenlang verlangen mensen naar vrede. In het kerstverhaal wordt de komst van die vrede zo mooi gesymboliseerd met de geboorte van een kind. Een gewoon mens, zoals jij en ik.

Het joodse volk dat onder het juk van de Romeinen leefde, smachtte naar een redder, naar een mens die zou zorgen voor vrijheid en vrede. Wij kunnen ons zo’n intens verlangen om vrij te zijn van overheersing nauwelijks voorstellen. Toch kennen ook wij de beklemming van pijn, leed, onvrede en onmacht. Als we denken aan de nood van vluchtelingen; aan de vele kinderen die in armoede moeten leven, niet naar school kunnen en nauwelijks gezondheidzorg krijgen. Of in ons eigen leven als onze dromen of voornemens ruw worden verstoord door onvoorziene gebeurtenissen.

Wat kan het dan bevrijdend zijn als er een sprankje hoop gloort waaraan je je kan vasthouden. Waardoor je weer moed vindt om een stap te zetten. Wanneer je merkt dat je weer kunt glimlachen om een kind dat speelt in de straat.

Met die hoop verwelkomden de mensen het kind dat in Bethlehem werd geboren. Klein, teer en kwetsbaar, geboren in een stal. Hij die de weg was naar een leven in vrede en vrijheid.

Carol: Away in a manger

Lesson: Vlak voor Jezus’ geboorte vaardigde keizer Augustus het bevel uit dat alle inwoners van het Romeinse Rijk geteld moesten worden. Bijna iedereen ging op reis, want je moest naar de plaats gaan waar je familie oorspronkelijk vandaan kwam. Jozefs verre voorvader koning David kwam uit Bethlehem. Dus liepen Jozef en Maria daarheen vanuit Nazareth, zo’n 140 kilometer. Vlak nadat ze er aankwamen werd hun zoon geboren. In een stal omdat er in geen enkele herberg meer plek was. Jozef had van een voerbak en stro een wiegje gemaakt.

Zoals in het verhaal Jezus wordt gezien als redder van het volk, als brenger van vrede, zo kunnen wij ook kijken naar een nieuw mensenkind. Want er wordt niet zomaar een kind geboren, maar een wonder ziet het levenslicht, met ongekende mogelijkheden, met creatieve talenten, met het vermogen om lief te hebben, met de kracht om medeschepper te zijn. Na het ‘welkom’ bij een geboorte ontstaat de behoefte om alle voorwaarden te scheppen die nodig zijn om het prille mensje uit te laten groeien tot een liefhebbend mens die zich medeverantwoordelijk voelt voor alles wat leeft.

Carol: God rest you, merry gentlemen

Lesson: Met het lied zingen we je troost en vreugde toe. Het is een aansporing om tot rust te komen. De brenger van licht en vrede is geboren, dus waarom zouden we onze onzekerheid of angst nog langer de boventoon laten voeren?

Waarom zoeken we elkaar elk jaar weer op om naar het kerstverhaal te luisteren? Willen we even afstand nemen van het wispelturige, drukke leven? Even stilstaan en nadenken over wat er in het leven echt toe doet? Weer contact maken met dat innerlijke weten over hoe menswaardig te leven?

We hebben alle reden om ons leven met vertrouwen te leven. Kijk maar eens om je heen. Is het geen wonder? Al die mensen hier, geen een hetzelfde, ieder met zijn eigen talenten. En de natuur met al haar kleuren, geuren en vormen. Alles is ons als een geschenk gegeven. Ook ik? Ja, ook ik. Ook jij.

En toch is het vaak moeilijk om die gedachte vast te houden. We dromen over meer gelijkwaardigheid en verbondenheid, maar de realiteit is weerbarstig. In de wereld en in ons eigen doen en laten. Soms verlies je de moed en je illusies.

Maar wat gebeurt er als je ophoudt met dromen, met verlangen, met bidden? Dan word je leeg vanbinnen. Je verliest je houvast. Je verwondering over alles wat leeft, je liefde en je drive om te werken aan menswaardigheid. Dromen en verlangens ontstaan als we ervaren dat er iets ontbreekt in de wereld. Het brengt ons in beweging om ons in te zetten voor verandering. Voor vrede, licht, het goede.

Carol: In the bleak mid-winter

Lesson: Eenvoudige herders die hun schapen aan het hoeden waren, kregen die nacht het goede nieuws. Het verhaal gaat dat engelen hen vertelden dat hun redder was geboren, de mens die vrede op aarde zou brengen, voor alle mensen.

Het blijft intrigeren dat het verhaal gaat over eenvoudige herders die de boodschap kregen. Geen hoogwaardigheidsbekleders, maar ruige, ongepolijst mannen, die dichtbij en met de natuur leven. Mensen die zonder bezwaar of bedenkingen op pad gaan wanneer ze engelen horen. Onbevangen.

Het valt niet mee om onbevangen te zijn. Naarmate we ouder worden, krijgen we te maken met oordelen en vooroordelen, teleurstellingen, verwachtingen en opvattingen over hoe we ons moeten gedragen. Dan voelt het leven voelt soms als een ‘bleak mid-winter’, zonder hoop, perspectief, zonder die arm om je heen. Het onbevangen kind in jezelf dan behouden of terugvinden is soms een hele opgave.

Misschien helpt het om je eigen imperfecties en de imperfecties van het leven te omarmen. Te beseffen: het leven ís niet perfect en jij ook niet. Je mag, net als elk kind en ieder mens, spelen, leren, vallen. En ja, weer opstaan.

Carol: The first Nowell

Lesson: Weer een lied dat aanspoort om blij en dankbaar de boodschap van Kerstmis te vieren. Om het leven te vieren! Maar hoezo het leven vieren? Heb je het nieuws gezien of de krant gelezen? Het is een en al ellende. De oorlog is terug in Europa en noem alle andere brandhaarden maar op. We begrijpen elkaar in ons eigen land al niet eens en zijn alleen maar uit op ons eigen gelijk of belang. Valt er wel wat te vieren? En wat betekent dat eigenlijk: het leven vieren?

Het leven vieren is het leven omarmen en aanvaarden zoals het zich aan je voordoet. De goede antwoorden zoeken op omstandigheden die zich aan je voordoen. Antwoorden die rekening houden met jou zelf, met anderen en met de wereld. Dat is levenskunst die leidt tot een leven waarin de liefde centraal staat. Het vraagt oefening, regelmatig stilstaan en je afvragen: Wat is echt belangrijk in het leven? Welke zin wil ik het geven? Zo’n levenshouding draagt bij aan je gevoel van vertrouwen doordat je ontdekt dat de kracht die in het leven zit, ook in jou zit. Het zorgt voor olie in de lamp die nodig is als je wordt geconfronteerd met sterfelijkheid, kwetsbaarheid, het onvolmaakte.

Een diepere betekenis van het kerstverhaal is dat er in schamele omstandigheden een bijzondere gezindheid geboren werd. Toen waren het de herders die de boodschap verder vertelden. Vandaag mogen wij de boodschap uitdragen door te werken aan vrede en menswaardigheid. Delen we niet allemaal die eeuwenoude droom van vrede?

Carol: Coventry carol

Lesson: Wat is er erger voor een moeder dan het wegnemen van haar kind? Herodes deed het destijds uit angst zijn heerschappij te verliezen. Vandaag de dag gebeurt het nog steeds en worden zonen en dochters op het slagveld opgeofferd voor waanbeelden over wereldordes.

De tekst van het lied Coventry carol drukt diepe rouw en verdriet uit. Het zijn herkenbare gevoelens voor ons. Woede, verdriet, ontreddering. Welk geloof kan hier tegenop?

Ik wou dat er een stuwdam was
tegen bodemloos verdriet
Een dijk of strekdam tegen hartzeer
maar die is er niet

En toch, en toch … Naarmate de tijd verstrijkt kunnen licht en warmte langzaamaan hun weg naar binnen vinden als je het durft toe te laten. Als je ervoor kiest ze binnen te laten. Moeilijke, verdrietige situaties blijken dan soms zelfs de bedding voor het ontstaan van nieuw perspectief. De kracht van schepping openbaart zich aan ons. Dóór ons, in ons.

Het is een kunst je medemens als een waardevolle uiting van schepping te zien. In ieder mens huist het hoogste, maar, dat kunnen we niet ontkennen, ook het laagste. Wij hebben de keuze om niet toe te geven aan het primitieve, mensonwaardige, maar ons bewust te richten op het bouwende, op wat bijdraagt aan vrede in de wereld. Wanneer dat lukt, ga je zorgvuldig om met je naasten en de aarde. Zo geef je betekenis aan het leven en geef je er – als medeschepper – mede vorm aan, elke dag weer.

Medeschepper zijn is eraan werken dat er niet eens vrede in de wereld is, maar steeds vrede in mij. Dat er niet eens liefde in de samenleving is, maar steeds liefde in mij. Een uitdaging die kracht en uithoudingsvermogen vergt maar ook moed en doorzettingsvermogen geeft. En …, je staat er nooit alleen voor.

Lied: Hoop

Lesson: Als onderdrukking je leven bepaalt en het uitzicht op betere tijden in een niet te doordringen mist is beland, is er uiteindelijk maar een ding dat overblijft: hoop. Wij die al zo lang vrij zijn, kunnen ons maar nauwelijks de angst en wanhoop voorstellen die mensen die geterroriseerd worden door nietsontziend machtsvertoon dag in dag uit moeten doorstaan. Ze verlangen naar verlossing, misschien naar een verlosser zoals in die tijd.

We kennen nog de beelden van het neerhalen van de Berlijnse muur die mensen, families jarenlang van elkaar had gescheiden. De vele doden die vielen bij talloze vluchtpogingen. Maar uiteindelijk won de roep om vrijheid het. De kracht van de menigte die niet langer in onvrijheid wilde leven. Het was de hoop die hen al die tijd op de been had gehouden en die hen de weg wees.

Geloof, hoop en vertrouwen zorgen ervoor dat je kunt volharden ook al liggen de oplossingen nog even niet voor het grijpen. Ze zorgen voor het perspectief van de liefde. De liefde die het steeds in mij zal winnen zodat eens de aarde een nieuw gezicht zal krijgen.

Carol: Kings of Orient

Lesson: Drie wijzen uit het Oosten kwamen van ver om Jezus te vereren. Ze brachten kostbare geschenken mee: goud, wierook en mirre. Misschien symbolisch voor zijn koninklijke status, dat hij de verlosser zou zijn.

Nooit ervaar ik een groter geschenk
dan wanneer je wilt ontvangen,
als je mijn vreugde herkent
waarmee ik aan je geef.

En je weet dat ik niet geef
om iets van je terug te krijgen
maar omwille van de liefde
die ik voor je voel.

Dankbaar iets ontvangen
is wellicht de grootste gift.
Geven en ontvangen,
ik kan ze niet scheiden.

Als jij aan mij geeft,
geef ik aan jou mijn ontvangen.
Als jij van mij wilt ontvangen, dan
ervaar ik dat als een groots geschenk.

Later sprak Jezus over het meest waardevolle geschenk dat je kunt geven: het licht van de liefde. Hij ging zelf voor in pretentieloos liefhebben. Hij droomde niet alleen over vrede, maar was vredelievend. Hij geloofde niet alleen in compassie, maar hij had oprechte aandacht voor zijn medemens, vooral voor degenen aan de rand van de samenleving. Jezus verlangde geen geschenk, hij wás het geschenk aan de wereld.

Carol: O come all ye faithful

Lesson: Alle mensen werden uitgenodigd in Bethlehem om zich te verheugen over de geboorte van Jezus. Er was vreugde en uitingen van lof en door die vernieuwde geestkracht voelden de mensen zich verbonden met elkaar. Ze hebben vast gedacht: er breken nieuwe tijden aan en we zijn erbij! Laten we ons verenigen in geloof, hoop en liefde.

Verwondering over de schepping en je eigen bestaan roepen een gevoel op van dankbaarheid. Dat gevoel krijgt betekenis als het je aanzet tot liefdevol handelen. We geloven dat elk mens het talent van liefhebben heeft meegekregen. En daardoor liefdevol kan leven. Niet alleen voor je medemens, maar voor al het leven op de aarde. Als je daarvoor kiest. En dat brengt je bij de vraag: Wie wil ik eigenlijk zijn? Jezus ging de woestijn in om antwoord te vinden op die vraag. Symbool voor de weg binnendoor, naar zijn diepste zelf. Durf jij die weg ook te gaan?

We wensen iedereen prachtige kerstdagen toe, vol vreugde en licht.

Carol: Hark! The herald angels sing