In alles zit een barst

Wekelijkse inspiratie – 16 juli 2023

Voor velen van gaat het leven waarschijnlijk zo zijn gang: je staat op, gaat naar je werk of naar school of hebt andere bezigheden. Je komt elkaar tegen, zwaait zo eens naar elkaar en vraagt: “Hoe gaat het?” of in deze tijd van het jaar: “Hoe was de vakantie?”, waarop de ander antwoordt: “Goed hoor”. Maar er zijn ook perioden dat het helemaal niet zo goed gaat. Dan is er tegenslag, teleurstelling, lukt het niet hoe we het gepland hadden. Dan zie je het ‘even’ niet meer zitten. Een dierbare vriend van mij schreef: “Hoe is het als dat ‘even’ er niet is, als geloof in een weg naar beter daadwerkelijk onvindbaar blijkt? Niet voor even niet, maar gewoon: niet te vinden. De zon verschuilt zich - net als alle liefde en aandacht van je omgeving - achter een donkere wolk van twijfel aan jezelf, onzekerheid over wat gaat komen of door welke oorzaak dan ook. Weg is het vertrouwen in alles wat eerder basis was.”

Voeling verliezen
Hoe komt het toch dat mensen zich soms zo somber voelen? Dat het vertrouwen in het leven helemaal weg is? Mogelijk is daar een aanwijsbare oorzaak voor en verdwijnt de donkere wolk vanzelf weer, maar niet altijd. Dan kan de somberheid lange tijd aanhouden en spreken we van een depressie. Depressie komt van alle psychische aandoeningen het meest voor. Zo’n vijf procent van de mensen in Nederland heeft jaarlijks een depressie en één op de vijf mensen heeft ooit in zijn leven een depressie doorgemaakt.¹ Symptomen zijn onder andere pessimisme, moeheid en verlies van interesse en plezier. Het gevoel hebben als mens een totale mislukking te zijn en het leven niet meer zien zitten, mogelijk zo erg dat je een eind aan het leven wil maken. Dirk de Wachter zegt: “Een depressie is de voeling verliezen met het elan vital, met de levensdrift, met het genieten, de drive om in het leven iets aan te pakken, niet meer kunnen genieten van de dingen die mooi zijn in het leven. De wereld krimpt dan waardoor de verbinding met de ander teloor gaat, die juist essentieel is om de levensvreugde terug te vinden”.²

Weg naar herstel
Verbinding is een wezenlijk onderdeel van ons menszijn; je verbonden voelen met de ander en het andere geeft zin aan het leven. Als je de verbinding met de ander kwijtraakt door depressie, raak je ook de zin van het leven kwijt. Gevoelens van zinloosheid nemen dan de overhand. “Het heeft voor mij toch geen zin meer” en “Jullie hebben toch niets aan mij” zijn uitspraken die mensen met depressie vaak doen. Hoe zou het zijn het gevoel te hebben dat je leven geen zin (meer) heeft? Depressie kan heel ingrijpend zijn, niet alleen voor degene die het heeft, maar ook voor de mensen om hem of haar heen. Het is dan belangrijk op tijd professionele hulp bij de geestelijke gezondheidszorg te zoeken zodat een weg naar herstel mogelijk kan worden gemaakt, hoe moeilijk dat ook is.

Barsten in vazen
Leonard Cohen werd ook gekweld door depressies en zingt daarover in het lied Anthem: “There's a crack in everything, that's how the light gets in”. Deze regel verwijst naar een oud verhaal over een man die zijn been verloor. De man trok zich terug in een klooster en voelde zich gebroken door wat hem was overkomen. Zijn diepe verdriet was terug te zien in de tekeningen die hij maakte, hij tekende gebarsten vazen en andere beschadigde voorwerpen. In de loop van de tijd vond hij innerlijke rust en veranderde zijn kijk op het leven. Toch bleef hij barsten in vazen tekenen. Op een dag vroeg iemand hem waarom hij dat nog steeds deed. De man antwoordde: “Door een barst komt het licht naar binnen.”

Geliefd voelen
Levenskunst is accepteren dat het leven niet perfect is. Het vraagt om vertrouwen dat je, wie je ook bent en in welke situatie je je ook bevindt, van betekenis kunt zijn. Ook als we dat zelf op dat moment niet kunnen voelen. Elkaar zien en nabij zijn, niet alleen als het goed gaat maar juist als het niet goed gaat, als je depressief bent of anderszins op de bodem van je bestaan denkt te zijn beland, vraagt om het vertrouwen dat de ander en ik het waard willen zijn om geliefd te worden. Omdat ik geloof dat er een lichtje in ons zit dat nooit uit zal gaan.³ In welke situatie je ook zit blijven geloven dat je in staat bent liefde te geven en te ontvangen omdat we allemaal uit dezelfde oorsprong zijn ontstaan. Als ik het kan, kan jij het ook en als jij het kan, kan ik het ook. En als het niet lukt vertrouwen houden dat er een moment komt dat het wel lukt. Daarom is verbinding met de ander zo van wezenlijk belang. Blijven geloven dat het licht weer binnenkomt, misschien wel door de barsten van ons leven heen. Als degenen die om ons heen staan - ouders, partner, kinderen, vrienden, vriendinnen en de gemeenschap - met ons in verbinding blijven, kun je je weer geliefd voelen en liefde geven. Dan kan het gevoel ontstaan dat je er mag zijn en kan het

Andrew Hoffmanns

Voorganger district Leiden

^{1 https://depressievereniging.nl/depressie/de-ziekte/wat-is-een-depressie/
2 https://soundcloud.com/user-748752822/aflevering-5-dirk-de-wachter
3 Wekelijkse inspiratie 'Volharden in het volzachten'}