“Iris Murdoch is niet godsdienstig, maar noemt zichzelf wel religieus”

“Wat mij bezighoudt, is wat er in de wereld gebeurt en hoe ik daarin mijn verantwoordelijkheid kan pakken. In vergelijking met de jaren ’90 zitten we nu in een stroomversnelling. Wat betekent dit? We zijn méér dan alleen consument, producent, burger… we zijn ook bewoner van de aarde. Hoe doen we dit op een goede manier?”

Stephan is onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en in zijn onderzoek staat een opvallend persoon centraal: filosofe en romanschrijfster Iris Murdoch. “Iris Murdoch is niet godsdienstig, maar noemt zichzelf wel religieus. Haar overtuiging is: als je jouw aandacht echt naar buiten richt, naar de ander, en wegblijft van je ego en verwachtingen, dan laat je hetgeen je ziet niet beïnvloeden door zoals je het wilt zien. Ik probeer ook zo te kijken. Voor mij is dit een levenslang proces waarbij ik realistisch en zonder fantasie probeer te kijken. Dit is niet altijd even makkelijk. Vooral bij iets wat confronteert, zoals het veranderende klimaat. Dat geeft een schok.”

Deze schok is niet per se negatief, legt Stephan uit: “Het brengt je op een ander pad. Door deze ervaring serieus te nemen ga je leven naar wat je echt belangrijk vindt. Eigenlijk is ‘onthulling’ een beter woord.” Waarom onthulling? “Het is bijzonder dat wij in staat zijn om ons te heroriënteren. Je weet niet helemaal precies wat het goede is, daar moet je in groeien. Het is in ieder geval een cruciale dimensie van ons bestaan.”

“Deze heroriëntatie vraagt om moed. Moed om niet toe te geven aan de hang naar comfortabele ideeën. Alleen dan kun je de werkelijkheid aan, want je gaat situaties anders bekijken. Je laat je eigen beelden en ideeën los. Of, om in de woorden van Murdoch te spreken: ‘ontzelven’. Dat lukt natuurlijk niet vanaf dag één. Dit vraagt om oefenen en herhalen. .”

“Als je echt je aandacht naar iets richt, dan doet dat iets met je. Heb vertrouwen dat het je ergens brengt. De schok is niet erg, het is gezond. Eraan voorbij gaan is ongezond. Vertrouw erop dat we allemaal liefdevollere mensen kunnen worden. Dit helpt in het liefdevol samenleven met de ander en met elkaar. De rode draad van het religieus humanisme. Dit is geen naïef vertrouwen van ‘het komt wel goed’. Dit is het vertrouwen dat het in ons zit. Dat het er niet altijd uitkomt, doet daar niets aan af.”

In het Centrum voor Religieus Humanisme kunnen mensen met elkaar in gesprek over wat goed (samen)leven betekent. Hier kunnen academici en studenten onderzoek doen. En zijn er geestelijk verzorgers om mensen te inspireren. Er worden activiteiten georganiseerd, zoals: tentoonstellingen, lezingen, symposia en workshops. Iedereen is welkom. Kijk voor actuele informatie en aanmelden op www.apgen.nl/crh.