Hans Alma: “Dit onderwerp is van iedereen”

Hans Alma is sinds 2020 hoogleraar op de leerstoel Geestelijke zorg en Religieus-humanistische zingeving aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Haar project heeft de indrukwekkende titel: Planetaire Gezondheid als Existentiële Uitdaging. Hans legt dit uit: “Wij doen onderzoek naar de ecologische crisis. We zien steeds meer overstromingen, bosbranden en windhozen. Mensen blijven denken dat de natuur er is voor hen. Dat is niet zo. We leven samen met mensen en andere levensvormen als onderdeel van de natuur. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de bacteriën in onze buik. Die beïnvloeden onze darmen en onze hersenen. We leven dus eigenlijk samen in ons eigen lijf. Niet alleen mensen leven samen, alle levensvormen leven samen en zijn onderling afhankelijk. Belangrijke vraag is daarom: hoe doen we recht aan andere manieren van leven dan die van de mens? Hoe kunnen wij de aarde beter bewonen en daarmee haar gezondheid herstellen?”

Ons beeld van de wereld is gericht op de mens. Hoog tijd dus om om te denken. “Inderdaad. Van ‘egocentrisch’ naar ‘ecocentrich’”, aldus Hans. “Dit sluit naadloos aan bij het gedachtengoed van het Apostolisch Genootschap: vanuit liefde werken aan een waardige wereld. Ofwel: wat is echt belangrijk voor ons, wat doet ertoe? “Dit is geen kleine vraag en ook niet voor iedereen hetzelfde. “Klopt en ik weet dat we niet iedereen bereiken en overtuigen. Maar we willen wel een zo groot mogelijke groep mensen bereiken”, vertelt Hans. “Daarom is onze ambitie dat dit onderzoek verder gaat dan de ‘academische bubbel’. We gaan met mensen in gesprek over hun zorgen over het klimaat. Dit onderwerp is van iedereen. We zoeken daarom naar verbindingen vanuit eigen ervaringen en niet naar stellingen tegenover elkaar.”

Een andere aanpak om een breder bereik te hebben dan alleen de academische wereld, is de samenwerking met kunstenaars. “Daar ben ik enorm trots op”, vertelt Hans. “Wij geven input voor kunst en de artistieke impressie van de kunstenaar nemen wij mee in het onderzoek. Door deze wisselwerking kan er onderweg van alles veranderen. Dit maakt het onderzoek ook best spannend.”

In Nederland hebben we nog weinig last van de klimaatcrisis. Grote delen van de wereld zijn al onbewoonbaar. Echt veranderen lijkt daarom in Nederland nog lastig. Hans: “Veranderen gaat over gedrag. Ons onderzoek gaat dieper: om de fundamentele vraag hoe we de aarde in liefde kunnen bewonen. Wist je dat uit eerdere onderzoeken is gebleken dat steeds meer jongeren kampen met klimaatangst of zelfs klimaatdepressie? Naast bevordering van het gesprek over de ecologische crisis willen we mensen daarom ook ondersteunen vanuit de geestelijke zorg.”

Het Centrum voor Religieus Humanisme is voor Hans en haar onderzoeksteam een logische samenwerkingspartner. “Dit is dé plek om met elkaar te praten over hoe we met elkaar anders kunnen leven. Hier ontmoeten we mensen, hier zijn ruimtes voor films, lezingen en tentoonstellingen. Dankzij het Centrum voor Religieus Humanisme kunnen we onze sociale impact vergroten. Ik kan de wereld niet veranderen, maar ik kan wel doen wat binnen mijn mogelijkheden ligt”, aldus Hans.

Op de vraag waar Hans in het kader van haar onderzoek blij van wordt, antwoordt ze direct: “Dat NWO dit type onderzoek ondersteunt. Woorden als ‘spiritualiteit’ en ‘geestelijke zorg’ komen niet vaak voor in onderzoeken waarvoor NWO subsidie verleent. Met deze NWO-subsidie voelen we ons gesteund om de urgentie te laten zien van het liefdevol bewonen van de aarde.”

Het Apostolisch Genootschap maakt bij de afronding van het onderzoeksproject een tentoonstelling in Berg en Dal mogelijk. Tijdens deze tentoonstelling worden op artistieke wijze de resultaten gepresenteerd. Ook wordt met steun van het Apostolisch Genootschap een podcastserie gemaakt voor een nog breder bereik van het onderzoek.